I Aventüe du Pinocchiu de Carlo Collodi, traduto da Cino Peripateta
cap. 19
Pe 'n rafruntu cu-a versciun originâ puei cliccâ u segnu inta culonna de scinistra


[p. 97 modifica]
19

U Pinocchiu u l’é arôbòu de so munæe d’ôu e pe
castigu u se busca quattru meixi de prexun.


U mariunettu, turnòu in çittæ, u cumençò a cuntâ i menüti ün a ün: e, quande ghe parse che fuise l’ua, u repiggiò sübbitu a stradda ch’a purtava o-u Canpu di miacui.

E tantu ch’u caminava cun passu aspresciòu, u cö u ghe batteiva forte e u ghe fava tic, tac, tic, tac, cumme ‘n relöiu da sala quand’u cure davei. E intantu u pensava drentu de lê:

— E se invece de mille munæe insce-e ramme de l’ærbu ne truvesse duemia?... E se incangiu de duemia n’atruvesse çinquemia? E se invece de çinquemia ghe n’atruese çentumia? Oh, che bellu scignuru, alua, che saieiva! Vuriæ aveighe ‘n bellu palaççiu, mille cavallin de legnu e mille scüderie pe pueime demuâ, ‘na cantiña de ruzolli e de alchermes e ‘na libraja tütta piña de candii, de turte, de pandusci, de turuin e de canuin cu-a fiocca. —

Cuscì fantasticandu u l’arivò rente o-u Canpu, e li u s’afermò a ‘miâ se pe caxu u l’avesse pusciüu scorze quarche ærbu cu-e ramme carreghe de munæe; ma u nu vidde ninte. U fe’ atri çentu passi in avanti, e ninte: u l’intrò ‘ntu canpu... u l’andò proppiu insce quellu pertüxin dund’u l’aiva assuterròu i so çechin, e ninte. Alua u végne pensceruzu e, ascurdandu e reggule du Galatêu e da [p. 98 modifica]buña creança, u tiò föa ‘na man da-a stacca e u se dette ‘na lunghiscima grattâ a-a testa.

Inte quellu mentre u se sentì sciguâ ‘nti uege ‘na gran rizata: e amiandu in sciü, u vidde survia ‘n ærbu ün grossu pappagaggiu ch’u se despelissunava e poche ciümme ch’u gh’aiva adossu.

— Cose ti rii? — ghe dumandò u Pinocchiu cun vuxe de futta.

— Riu, perché intu despelissunâme m’ho fætu u bulittigu sutta-e ae. —

U mariunettu u nu rispuze. U l’andò o-u bêu e, inpiu d’ægua a sollita scarpa, u se misse turna a bagnâ a tæra ch’a cruviva e munæe d’ôu. [p. 99 modifica]E to-u-lì che ‘n’atra rizata, sciña ciü inpertinente da primma, a se feççe sentî inta sulitüddine scilençiuza de quellu canpu.

— Insumma, — criò u Pinocchiu, araggianduse — se pö savei, Pappagaggiu mâdücòu, cose ti g’hæ da rie?

— Riu de quelli bezüghi che creddan a tütte e nesciaje e che se lascian inbruggiâ da chi l’é ciü fürbu de lû.

— Ti parli foscia de mi?

— Sci, parlu de ti, povou Pinocchiu; de ti che t’ê cuscì duçe de sâ, da credde che e palanche se possan semenâ e arecögge inti canpi cumme se semeña i faxö e e çücche. Mi ascì l’ho credüu ‘na votta, e ancö ne portu e peñe. Ancö (ma troppu tardi!) me sun duvüu persuadde che pe mette insemme onestamente poche palanche bezögna saveisele guâgnâ o cu-u travaggiu de proppie muen o che dunque cu l’inzegnu da proppia testa.

— Nu t’acapisciu, — disse u mariunettu che za u cumençava a tremâ da-a puiia.

— Paçiença! Me spiêghiô megiu — disse u Pappagaggiu. — Sacci alua che, mentre ti t’êi in çittæ, l’Urpi-o-u Gattu sun turnæ ‘nte stu canpu: s’han piggiòu e munæe d’ôu assuteræ e dapö sun scappæ cummo-u scentu. E oua chi i acciappa u l’é bravu! —

U Pinocchiu u gh’arestò a bucca averta e, nu vuendu credde a-e parolle du Pappagaggiu, u cumençò cu-e muen e cu-e unge a scavâ u terren ch’u l’aiva bagnòu. E scava, scava, scava, u fe’ ün [p. 100 modifica]böggiu mai tantu prufundu, che ghe saiæ intròu pe dritu ün paggiâ; ma e munæe nu gh’ean ciü.

Piggiòu alua da-a despiaçiun, u turnò de cursa in çittæ e u l’andò afiunòu in tribünale pe denunçiâ o-u giüddiçe i duî mascarçuin che gh’aivan arôbòu.

U giüddiçe u l’ea ün scimmiun da razza di Gurilli: ün vegiu scimmiun rispetabbile pi-a so etæ avançâ, pi-a so barba gianca e mascime pe-i so spegetti d’ôu, sença veddri, ch’u gh’aiva da purtâ de cuntügnu a couza de ‘na früsciun d’öggi ch’o-u turmentava da tanti anni.

U Pinocchiu, nanti u giüddiçe, u cuntò pe fî e pe segnu l’iniquu regiu du quæ u l’ea stætu vittima; u dette u numme, u cugnumme e i cunnutati di færabütti, e u finì dumandandu giüstiççia.

U giüddiçe u-u ste’ a sentî cun tanta benignitæ; u piggiò viviscima parte o-u cuntu: u s’intenerì, u se cumosse; e quande u mariunettu u nu l’ebbe ciü ninte da dî, u desteize a man e u sünò u canpanin. [p. 101 modifica]

A quella sünaggiâ cunparse sübbitu duî chen mastin vestii da xandarmi.

Alua u giüddiçe, indicandu u Pinocchiu, u disse a-e guardie:

— A quellu povou diâu g’han arôbòu quattru munæe d’ôu; piggiælu e metteilu sübbitu in prexun. —

U mariunettu, sentinduse dâ questa sentença tra cappu e collu, u gh’arestò de stüccu e u vueiva prutestâ: ma i xandarmi, a scansu d’inüttile pèrdie de tenpu, gh’atappòn a bucca e u purtòn in gattorbia.

E lie u gh’ebbe da restâ quattru meixi: quattru lunghiscimi meixi: e u ghe saiæ arestòu anche de ciü, se nu se fuise dætu ün caxu furtünatiscimu. Perché bezögna savei che u zuvenu Inperatû ch’u regnava inta çittæ d’Aciappa-betordi, avendu ripurtòu ‘na gran vittoia cuntra i so nemixi, u l’urdinò de gren feste pübbriche, lümetti, föghi artifiçiæ, curse de cavalli e de veluçippedi e in segnu de maggiû giübbilu, u vosse ascì che fuise avertu e prexuin e mandòu föa tütti i delinquenti.

— Se sciorte de prexun i atri, vöggiu sciurtî mi ascie, — disse u Pinocchiu o-u carçê.

— Vuî nue, — rispuze u carçê — perché vuî nu sei du bellu nümmeru...

— Dumandu scüza, — ghe resegundò u Pinocchiu — mi ascì su-in delinquente.

— In questu caxu gh’ei mille raxuin — disse u carçê, e levanduse a beretta cun rispettu e salütandulu, u gh’arvì e porte da prexun e u-u lasciò scappâ.