Pinocchiu 2019/13

by Carlo Collodi

←cap. 12

I Aventüe du Pinocchiu de Carlo Collodi, traduto da Cino Peripateta cap. 13

cap. 14→

Pe 'n rafruntu cu-a versciun originâ puei cliccâ u segnu ⇔ inta culonna de scinistra

13.

L’ôstàja du «Gànbou Russu».

Camiña camiña camiña, a-a fin, insci-u fâ da seja, arivòn stanchi morti a l’ôstaja du Ganbou Russu.

— Afermemmuse ‘n pô chì, — disse l’Urpe — tantu pe mangiâ ün buccun e pe pôsâse quarche ua. A mezanötte poi partiemu turna, pe ese duman a l’arba intu Canpu di Miâcui. —

Intræ inte l’ôstàja, se missan tütti trei a toa, ma nisciün de liatri u gh’aiva famme.

U povou Gattu, sentinduse gravemente indispostu de stömmagu, u nu pue’ mangiâ atru che trenteçinque tregge cu-a sarsa de tumata e quattru purçiuin de trippa a-a parmexaña; e scicumme a trippa a nu ghe paiva cundia assæ, u l’andò ancun a dumandâ træ votte u bitiru e u furmaggiu grattòu!

A Vurpe a l’aviæ spelinçigòu vuentea quarcosa lê ascì, ma scicumme cho-u megu u gh’aiva urdinòu ‘na grandìscima dieta, alua a duve’ acuntentâse suu che de ‘na levre in agruduçe cun ün cunturnu leggiu leggiu de pullastre ingrasciæ e de galletti de primmu cantu. Doppu a levre a se fe’ purtâ pe turnagüstu ün asciurtimentin de rafataggi de pernixe, de sterne, de cuniggi, de rænette, de grigue e d’üga paradiza; e dapö a nu vosse nint’atru. A gh’aiva mai tanta anguscia po-u mangiâ, diva lê, ch’a nu pueiva acustâse ninte a-a bucca. Quellu ch’u mangiò menu de tütti u fü u Pinocchiu. U dumandò ün gælu de nuxe e ün tucchettin de pan, e u lasciò tüttu intu piatu. U povou figgiö, cu-u penscêu senpre fissu o-u Canpu di Miacui, u s’aiva piggiòu ‘n’indigestiun antiçipâ de munæe d’ôu.

Finiu de çenâ, a Vurpe a disse a l’oste:

— Dæne due stançie buñe, üña po-u sciû Pinocchiu, e ün’atra pe mi e u mæ cunpagnu. Primma de ripartî se faiemu ün pizaggin. Aregurdæve però ch’a mezanötte vuemu ese adesciæ pe cuntinuâ u nostru viagiu.

— Scisscignuru — rispuze l’oste, e u sciaccò de l’öggiu a l’Urp’i-o-u Gattu, cumm’a dî: «Ho mangiòu a föggia e se semmu acapii».

Apeña u Pinocchiu u se fü miss’in lettu, u s’adurmì de curpu e u cumençò a assünâse. E assünanduse ghe paiva d’ese in mezu a ‘n canpu, e stu canpu u l’ea pin d’ærbueti carreghi de rappi, e sti rappi ean carreghi de çechin d’ôu che dindananduse mesciæ do-u ventu, favan zin zin zin, quæxi vuesan dî: «Chi ne vö, ch’u ne vegne a piggiâ». Ma quando-u Pinocchiu u fü insci-u ciü bellu, saiv’a dî quand’u l’alungò a man pe piggiâ a magnæ tütte quelle belle munæe e mettisie ‘nta stacca, u s’attruvò adesciòu a l’inpruvizu da trei viulentiscimi curpi dæti a-a porta da stançia.

U l’ea l’oste ch’u vegniva a dîghe chi-a mezanötte a l’ea sünâ.

— E i mæ cunpagni sun prunti? — ghe dumandò u mariunettu.

— Atru che prunti! Sun partii due ue fa.

— Perché mai tanta sprescia?

— Perché u Gattu u l’ha riçevüu ‘n’inbasciâ, cho-u so mignin ciü grande, marottu de brignuin a-i pê, u l’ea in pericculu de vitta.

— E a çeña l’han pagâ?

— Ma ve pâ? Quelle li sun persuñe troppu edücæ, perché faççan ün afruntu scimmile a-a scignuria vostra.

— Peccòu! St’afruntu u m’avieiva fætu tantu piaxei! — disse u Pinocchiu grattanduse a testa. Doppu u dumandò:

— E duvve l’é ch’han ditu d’aspêtâme quelli buin amixi?

— O-u Canpu di Miacui, duman matin o-u spuntâ du giurnu. —

U Pinocchiu u pagò ün çecchin pi-a çeña so e pe quella di sö cunpagni, e doppu u partì.

Ma se pö dî ch’u partisse a l’orbettu, percose föa de l’ôstaja gh’ea ün scüu mai tantu scüu che nu se ghe vedeiva de ça la. Inta canpagna tütt’in gîu nu se sentiva mesciâ ‘na föggia. Sulu quarche ôxelasci nuttürni, traversandu a stradda da ‘n çêzâ a l’atru, vegnivan a sbatte i ae insci-u nazu du Pinocchiu, u quæ, faxendu in satu inderê pi-a puiia, u criava: “Chi va la?” e l’ecu de culliñe circustante a ripeteiva in luntanança: — Chi va la? chi va la? chi va la? —

Intantu, mentre u caminava, u vidde insci-u tö de ‘n ærbu ‘na bestietiña ch’a lüxiva de ‘na lüxe pallida e opaca, cumme ‘n lümin da nötte drentu ‘na lanpa de purçellaña transparente.

— Chi t’ê? — dumandò u Pinocchiu.

— Sun l’unbra du Grillu-parlante — rispuze a bestieta cu-ina vuxiña suttî suttî che paiva ch’a vegnisse do-u mundu de delà.

— Cose ti vö da mie? — disse u mariunettu.

— Vöggiu dâte ‘n cunseggiu. Turna inderê e porta i quattru çechin che t’é arestòu o-u tö povou puæ ch’u cianze e u se despêa pe nu aveite ciü vistu.

— Duman mæ puæ u saiâ ün gran scignuru, perché sti quattru çecchin diventian duemia.

— Nu fiâte, figgiu câu, de quelli che prumettan de fâte riccu da-a matin a-a seja. Po-u sollitu, o che sun matti o che dunque di inbrugiuin! Damm’amente a mi, turna inderê.

— E mi invece vöggiu anâ avanti.

— L’ua a l’é tarda!...

— Vöggiu anâ avanti.

— A nötte a l’é scüa...

— Vöggiu anâ avanti.

— A stradda a l’é peiguuza...

— Vöggiu anâ avanti...

— Aregordite che i figgiö che vöan fâ de so capriççiu e a so moddu, primma o doppu se ne pentan.

— E sollite stoie. Bona Grillu.

— Buñanötte Pinocchiu, e cho-u çê u t’avarde da-a ruzâ e da-i assascin. —

Apeña ditu queste parolle, u Grillu-parlante u s’amurtò tütt’assemme cumme s’amorta ün lümme sciüsciandughe adossu, e a stradda a l’arestò ciü scüa de primma.