A Diviña Comédia/Inferno/Canto V
| ←Canto IV | A Diviña Comédia de Inferno - Canto V |
Canto VI→ |
| (Stampaja da Zoentù - 1909) |
Arrîvan i Poëti da’ scaggia’
Duve Minòsse ae ánime a sœ peña
O pronúnçia, e poi zù o ê fa trabuccâ.
Un remoín sferradô li inturno o meña
Chi é stæto scciavo da Lûxûria ao mundo,
E no ha vosciûo rumpî a brûtta cadeña,
Prostituíndo a raxon ao sensu immundo.
Çèrcio II (cont. e fin). 1 Minòsse — 25 A Lûxûria e a sò pen-a - 46 Lûxûria brûtale — Semiràmide — 73 Peccatoï pe pasción — Didón.
1 Da o primmo rœo kinemmo pe ûn derrûo
Zù in to segundo, astréyto a tortajœ,
Ma d’arreo, che pe i doî’ o fa crésce o lûo.
4 Minòsse o rúggia li, e o fa cazze o cœ,
Examinando e curpe in sce l’intrâ’ :
Comm’o l’ingœgge, o manda in to buggiœ.
7 Diggo che, quando l’anima dannâ
A ven davanti a lê, tûtto a confèssa ;
E lê, che o sà i pecchæ ben çerneggiâ,
10 Visto che rœo d’infèrno tucca a’ stessa,
Tante votte cu-a côa in gïo o s’ingœgge,
Quanti graddi zù o vœ ch’a sæ depressa.
13 Davanti sempre assæ se ghe n’accœgge :
A sò turno va ognûña ao sò giûdíçio :
Dixan, séntan, dan zù, pòi, comme fœgge.
16 « Ti, che ti vegni ao dolorozo ospíçio »
Apeña ch’o me vé, sbraggia Minòsse,
Lasciando l’atto do sò grande öfíçio —
19 « ’Mïa comme t’intri, e a chi ti fíi e tò òsse ;
No t’inganne a largheçça de l’intra’ ».
E o Dûxe mæ a lê : « Ti asci t’hò ae tròsse ?
22 No impedî ti, kí, o sò fatale andâ :
Coscì se vœ lasciù duve se pœ
Quanto se vœ, e ciù no dimandâ ».
25 L’é questo di gren centi o primmo sœ’
Che se me fa sentî. Sun zà vegnûo
Duve o tanto lûâ o dà ûn strenzicœ.
28 Ao lúvego m’atrœvo, in t’ûn desmûo ;
Ghe bûgna e bugge comm’o mâ’ in tempèsta,
Se o l’é da venti in gruppo combattûo.
31 A boriaña inferna’, chi mai s’arrèsta,
In ta sò fûga i spíriti a strascíña :
Regïando e abborlatándoli a î molèsta.
34 Quando arrîvan davanti a’ crûa roviña,
Li sœnna l’ûrlo, e a lástima, e o lamento ;
Li che giastémman a Poistæ diviña !
37 Presto hò accapío che a ûn tä degno tormento
I peccatoï carnali ëan condannæ,
Che a raxon suttométtan ao talento.
40 Comme i stronelli sun da e äe portæ,
In te l’ûvèrno, a piña e larga keña ;
Coscì quello sciòw i spíriti dannæ:
43 De çà, de là, de sciù, de zù o î remeña ;
Ni gh’é sperança che a î confòrte mai,
No diö de quete, ma de minô peña.
46 E comme e grûe van cantando i sœ guäi,
De lô fândo, per l’äja, lunga riga ;
Coscì hò visto vegnî, tiando di amäi
49 Lûi, de umbre strascinæ da quella giga;
Unde diggo: « Chi en, Meystro, quelle gente,
Che l’ære incatranòw coscì o castiga ? »
52 « A primma, da bollä’ chi n’é ciù arente,
Saccï » — o me dixe — « ch’a l’é quella fëa
Gran regíña de lengue differente.
55 In ta lûxùria coscì rutta a l’ëa
Ch’a l’ha abolío de l’önestæ ogni lezze,
Pe no avéy sgrœxo da’ so vitta rëa.
58 Semirámide a l’é, de chi se lezze
Che a l’ea sûçessa a Nino, e a l’ea sò spôza:
Tegnûo a l’ha a tèra che o Sûrtán correzze.
61 Gh’é aprœo Didón, chi s’é amaççä amoroza,
Rumpindo fede ae çénee de Sichéo :
Doppo ghe ven Cleopatra lûxûrioza ;
64 Elena veddi, pe chi tanto reo
Tempo l’é curso ; e annâ là o grande Achille
Astallòw da l’Amô comme ûn pullëo.
67 Veddi París, Tristán.... E ciù de mille
Umbre o m’ha nominòw, e segnæ cu’ o dïo,
A chi ha sûnnòw l’Amô de boñe scille.
70 Doppo d’avéy da o mæ Dottô sentio
Nominâ i cavaggëi cu’ e damme antighe,
Da’ pietæ vinto, sun squæxi smaxío :
73 E hò prinçipiòw: « Quarcösa voriæ dîghe,
Cao Meystro, a quelli duî ch’insemme van,
Portæ da o vento lêgii comme spighe ».
76 E a mi lê: « Ti î vediæ quando saján
Ciù a noî d’arente : e ti prêghili, allôa,
Pe quello amô chi î pòrta, e lô vegniän ».
79 Apeña o vento a noî o î arrigôa,
Ghe daggo o crïo : « Oh ánime affanæ,
Parlæne, se nisciûn ve sèra a güa ».
82 Comme cumbíñe da l’amô ciammæ,
Cu’ e sò äe avèrte e fèrme, a o düçe nïo
Vêgnan per l’aja, da o sœ voéy portæ ;
85 Da o rœo duv’ ëa Didón, in çà d’asbrío
Cúran da noî, pe quell’ære maligno,
Sci fòrte stæto o l’é o mæ amôôzo crïo.
88 « Öh ti animâ’ graçiozo, e scì benigno,
Che ti vëgni a atrovâ, in te ’sto ære spèrso,
Noî, che hemmo tento o mundo de sanguígno,
91 Se hæscimo amigo o Rè de l’ûnivèrso,
Ô preghiêscimo noî per a tò paxe,
Che ti hæ pietæ do nostro mâ’ perverso.
94 De quanto a voî sentî e parlâ ve piaxe
Stæmo a sentîve, e parliemo con voî,
Shiña che o sferradô, comm’aoa, o taxe.
97 Sëze a çitæ duve sun nasciûa ai doî
In sce a mariña duve o Pò o descende,
Pe finî in paxe insemme aî sœ minoï.
100 L’Amô che in t’ûn cœ fin lèsto o s’aççende,
O l’ha invaghío ’sto kí da mæ persoña
Che m’han levòw; e ancon o mœo o m’öffende.
103 No amâ chi n’amma, l’Amô o no ô perdoña !
Do sò piaxey lê o m’ha iñnamoä scì fòrte,
Che ancon, ti ô veddi!.... kí o no m’abbandoña.
106 L’Amô condûti o n’ha a ûña stessa mòrte :
Caiña a l’aspëta chi n’ha asciascinòw ».
Ecco quanto n’han dito in sce a sœ sòrte.
109 Sentio o magon de questi, e o sœ peccòw,
O mento kiño in sen, li, mucco e basso,
Sciña che o Poëta o me fa : « Ti ë alluòw? »
112 Revëgno, e diggo allôa : « Sun in t’ûn giaçço !
Quanti düsci penscëi, quanto dexío
Han portòw questi ao dolorozo passo ! »
115 Pòi vorzéndome a lô cu’ o cœ, abbrençoío :
« Françesca! » — esclammo — « e peñe tò e i deliri
Me fan cianze d’ûn cento tristo e pio.
118 Ma dimme, ao tempo di düsci suspiri,
Cun cöse, e cumme v’ ha conçèsso Amô
Che conoscésci i dûbbiozi dexiri ? »
121 E allôa lê a mi : « No gh’é, no, maggiô dô
Ch’arregordâ i feliçi di, e a freschixe
In ta mizëja; e o ô sâ o tò bon Dottô.
124 Ma pòi se de conosce a primma raïxe
Do nostro amô ti mostri tanto affètto,
Comme quello fajö chi cianze e dixe.
127 Pe demôa, ûn di lezéyvimo o libretto
De Lançilòtto, comm’Amô o l’ha vinto:
Soli éymo li, sença nisciun suspètto.
130 Ciù e ciù votte i nostri œggi a n’ha suspinto
Quella lettûa, e scolorío a n’ha o vízo :
Ma chi n’ha pòi derrûòw o l’è stæto ûn poínto.
133 Ao lêze comme o suave fattorizo
Baxòw o l’è stæto da scì illûstre amante,
Questo, chi mai da mi o no sä divizo,
136 A bucca o m’ha baxòw tûtto tremante.
« Galíöto » scì ! l’ëa o libbro e chi l’ha scrito:
No gh’hemmo quello di lètto ciù avante ».
139 Mentre ch’ûn spirito questo o m’ha dito
L’atro o cianzéyva scì, che sença ciù
Me sun sentio mancâ da no stâ drïto,
142 E comme ûn còrpo mòrto hò dæto zù.