U fantaxima de Canterville/1
| ←Endexu | U fantaxima de Canterville de , traduto da Cinu Peripateta cap. 1 |
cap. 2→ |
| pi-a versciun cu-e "o" o-u postu de "u" clicca chì Pe 'n rafruntu cu' a versciun originâ sciacca u segnu ⇔ inta culonna de scinistra |
Quande u sciû Hiram B. Otis, u Ministru American, u l’acatò a tegnüa de caccia de Canterville, gho-u dissan tütti ch’u l’ea aprövu a fâ ‘na belinata, do-u mumentu che nu gh’ea puntu de dübbiu che quellu scitu u fuise infestòu da-e fantâxime. Sciña Lord Canterville, ch’u l’ea ‘na persuña da ciü scrupuluza onestæ, u l’aiva sentiu u duvei de mençünâ stu fætu o-u sciû Otis quande fü u mumentu de tratâ e cundiçiuin.
“Mancu niatri se l’emmu ciü sentia d’arestâghe, inte stu scitu chie,” disse Lord Canterville, “da quella votta ch’a mæ lalla-grande, a Düchessa Muæ de Bolton, ghe vegnì ün curpu, do-u quæ a nu se repigiò mai ciü, quand’a se vidde due muen de schelletru pôsæ ‘nsce-e spalle, mentr’a se cangiava pi-â çeña, e me sentu ôbligòu de dîghe, sciû Otis, cho-u fantaxima u l’é stætu vistu da diversci menbri da mæ famiggia, tütt’ua viventi, cuscì cumme do-u parrecu, Præ Ougüstu Dampier, ch’u l’é menbru du King’s College de Cambridge. Dòppu u sfurtünòu açidente capitòu a-a Düchessa, nisciüña de nòstre servette ciü zuene n’ha ciü vusciüu restâ cun niatri, e suventi Lady Canterville a n’ha pusciüu durmî a-a nötte pe couza di misteiuxi rümuî che vegnivan do-u curidû e da-a libraja.”
“Milord,” rispuze u ministru “me pigjô in blòccu mubillia e fantâxima. Ne vegnu da ‘n pàize mudernu, dunde puemu avei tüttu quellu che i dinæ pöan acatâ; e cun tütti i zuenòtti axilæ che ‘ntu Vegiu Mundu en aprövu à fâ ravaxu e à purtâse via i vostri megiu attuî e primmedònne, pensu proppiu che se in Öirôpa ghe fuise stætu quarcosa cumme ‘n fantaxima, se l’aviescimu za purtòu à ca’, da mette ‘n mustra intö’n di nòstri müzei pübblichi, o che dunque pi-a stradda cumme fenòmmenu da baracun.”
“Temmu cho-u fantaxima u ghe segge pe ‘ndavei” disse Lord Canterville cu’ in fatturizu “sciben ch’u l’agge rescistiu a-i ôfèrte di vòstri intraprendenti inprezâi. L’é trei secculi ch’u l’é ben cunusciüu, do-u 1584 pi-a precixun, e u fa senpre a so cunparsa primma da morte de ‘n menbru da nòstra famiggia.”
“Io-u megu de famiggia ascì, se pe questu, Lord Canterville. Ma, cau vuscià, i fantaximi nu existan, e nu pensu che-e lezze de natüa pòssan êse suspeize aposta pe l’aristucraçia britannica.”
“Saiei de següu ben natürali viatri in Amerrica” rispuze Lord Canterville, ch’u nu l’aiva guæi acapiu l’ürtima ôservaçiun du sciû Otis “e, se nu ve geña d’aveighe ‘n fantaxima in gîu pe caza, va beniscimu. Però aregurdæve che mi v’ho avizòu.”
Dôtræ setemañe ciü tardi l’acattu u fü cuncrüzu, e a-a fin da stagiun u Ministru cu-a sö famiggia stramiòn à Canterville Chase. A sciâ Otis, che quand’à Niòrche a l’ea ancun a scignuriña Lücreççia R. Tappen da çinquantetreiexima West Street a l’ea stæta ‘na beleçça avuxâ, oua a l’ea ‘na gran bella scignûa de mez’etæ, cun duî öggi splendidi e ‘n prufî süperbu. Gh’é tante scignue americañe che quande làscian u so pàize nativu piggian ‘n’aia da seminfermitæ cronnica credenduse ch’a segge a mainea öirupea de dâse ‘n cuntêgnu, ma a sciâ Otis a nu l’ea mai cheita inte quest’aru. A gh’aiva ‘na magniffica cunstitüçiun e ‘na quantitæ davei maavegiuza d’energia vitale. Da tanti punti de vista a l’ea proppiu ingreize sccetta e a l’ea ‘n exenpiu schilente du fætu che cun l’Amerrica a-a giurnâ d’ancö gh’emmu in cumün proppiu tüttu, à parte a lengua, s’acapisce. U so primmu figgiu, batezòu Washington da-i so genituî inte ’n mumentu de patriutismu po-u quæ lê u nu l’aviæ mai cessòu de duîse, u l’ea ‘n zuenòttu biundu e assæ ben fætu, ch’u s’ea aviòu inta diplumaçia americaña cundüxendu e dançe o-u cazinò de Newport pe træ stagiuin de fia, e scin à Lundra u l’ea ben cunusciüu cumme ‘n eççelente balerin. E gardennie e i tittuli nubiliæ ean e so ünniche debuleççe. Pe du restu u l’ea estremamente saviu. A scignuriña Virginnia E. Otis a l’ea ‘na gardetta de chinz’anni, leggia e duçe cumme ‘na craviöa e cu’ ina bell’aia de libertæ inti sö gren öggi blö. A l’ea ‘n’amazzune fantastica e ‘na votta insci-û sö pony a l’aiva cursu cu-u vegiu Lord Bilton due votte u giu du parcu e a l’aiva guagnu de ‘na lungheçç’e mezu, proppiu davanti a-a stattua d’Achille, descadenandu l’entüxasmu du zuenu Dücca de Cheshire, ch’u ghe fe’ a deciaraçiun à l’instante e quella mæxima nötte u fü rispediu à Eton da-i sö tütuî inte ‘n lagu de lagrime. Dòppu a Virginnia arivò i binelli, diti “Stell’e Strìsce”, dætu ch’ean delungu aprövu a sventulâ pe-i gren scupaçuin che pigiavan (nun che pe-i segni du curezin insci-û panê). Ean due demûe de figiö, e, cu’ l’ecceçiun du valente Ministru, i suli vêi repübrichen da famiggia.
Scicumme Canterville Chase a dista sette miggia da Ascot, a staçiun feruviaia ciü vixiña, u sciû Otis u l’aiva telegrafòu perché vegnissan à pigiâli in caròçça descuerta, e liatri partin pi-a so scaruçata de ‘n gran bun ümû. A l’ea ‘na deliçiuza seiaña de lüggiu, e l’aia a gh’aiva a fragrança delicâ du pin. Ogni tantu sentivan u duçe mugugnu de ‘n culaççu o intu remesciu de frexe vedeivan u petu brüniu du faxan. D’insce-e ramme di fò e sciòrnie i agueitavan o-u so passaggiu e i cuniggi si-a sbignavan inti custi e sciü pe-i pözzi cuverti d’erba cocca, cu-e cue gianche à l’aia. Ma, cumme pigiòn l’allêa de Canterville Chase, inte ‘n mumentu s’acabanò u çê, ün scilençiu stranniu u parse aberâ l’atmusfêa, ün gran sciammu de crôi u ghe passò survi-â testa sença fâ de fuu e, primma d’arivâ o-u castellu, l’ea za cheitu de grosse stiççe d’ægua.
À riçeivili insci-i scæn gh’ea ‘na vegia inte ‘na netta ünifurme de sæa neigra cun scufiêta e scôsâ gianchi. A l’ea a sciâ Umney, a guvernante, chi-a sciâ Otis a l’aiva acunsentiu de mantegnî inta sö puxiçiun, doppu che Lady Canterville a ghe l’aiva câdaménte arecumandâ. A feççe ün prufundu squacin à ün pö’n, mentre chinavan, e a disse cu’ in regîu ün pô a l’antiga: “Porzu a ‘uscià ‘lüscìscimi u benvegnüu inta tegnüa de Canterville.” Liatri a-a seguin traversu u bellu pòrtegu stile Tudor inta libraja, ‘na sala lunga e bassa, fudrâ de ruve neigra, in fundu a-a quæ gh’ea ‘na gran vedrata culuria. Chì gh’atruvòn u tê apægiòu e, doppu d’êsise levòu scialli e capotti, s’asetòn e cumençòn à ‘miâse ‘n giu dementre chi-a sciâ Umney a-i serviva. Tütt’à semme a-a sciâ Otis ghe cheite l’öggiu insce ‘na maccia de cuu russu spersu ch’a l’ea pe tæra, proppiu rente o-u caminettu e, sença rendise cuntu du so vêu scignificòu, a disse a-a sciâ Umney: “Me sa tantu che lì gh’han inversòu quarcosa.”
“Sci scignua” rispuze a vegia guernante cu-a vuxe bassa, “insce quellu puintu ghe fuì spuentu du sangue.”
“Che ôrû” criò a sciâ Otis “nu amettu che ghe segge de macce de sangue intu salottu. Bezögna levâla sübbitu.”
A vegia a feççe ‘n fatturizu e a rispuze, senpre cu-a vuxe bassa e misteiuza: “Quellu u l’é u sangue de madonna Lenôa de Canterville, ch’a fü assascinâ proppiu inte quellu puintu da so marîu, messê Scimun de Canterville, intu 1575. Sê Scimun u ghe survevisse növ’anni e u sparì à l’inpruvista inte de circustançe afætu misteiuze. U so corpu u nu l’é mai ciü stætu truvòu, ma u sö spirtu curpeive u l’infesta ancun a tegnüa. A maccia de sangue a l’é stæta l’ôgèttu da maaveggia d’ospiti e vixitatuî, e a nu pö êse rimòssa.”
“Barbasciüscia,” criò u Washington Otis “u Netezante Sença Pau e Canpiun di Leva-macce Excirielli’s u vi-a neteziâ inte ‘n mumentu” e sença mancu dâ u tenpu a-a guvernante terurizâ d’interferî, u l’ea za ‘n zenugiun ch’u fretava u pavimentu cu’ in bachettu de ‘na quarche meña de cusmetticu blö. Doppu quarche instante, da maccia de sangue nu gh’ea ciü traccia.
“Io-u saveiva cho-u l’Excirielli’s u ghe l’aviæ fæta!” u l’esclamò triunfante gjanduse versu a-a famiggia ch’o-u fissava piña d’amiraçiun; ma nun apeña u prununçiò ste poule in lanpu tremendu u l’inlüminò a stançia lüvvega, ün trun teribbile u-i fe’ sâtâ tütti ‘n pê e a sciâ Umney a svégne.
“In pô de climma, sci!” disse cun carma u Ministru american açendenduse ün lungu çigâru. “Me-pai, inte stu vegiu pàize ormâi gh’é mâi tante gente che du tenpu bellu pe tütti nu ghe n’é ciü. Sun senpre stætu de l’ôpignun che pe l’Inghiltæra ‘n pô d’emigraçiun a saiæ l’ünnica.”
“Hiram cau,” criò a sciâ Otis “cose l’é che puemu fâ cu’ ina donna che ghe ven da patî?”
“Se gho-u dedüxe da-a paga, cumme quand’a runpe quarcosa” rispuze u Ministru “ti vediæ ch’a nu svegne ciüe;” e, difæti a sciâ Umney inte ‘n mumentu a se repigiò. Però nu gh’ea dübbiu ch’a fuise ben ben invexendâ e a l’avizò u sciû Otis in tun de giâximu ch’u s’avardesse da-i guai che ghe saiæ acapitòu intu castellu.
“Ho vistu cose cun sti mæ öggi” a disse “che fàivan adriçâ i cavelli insci-a testa de quæ-se-sæ crestian e, sciâ se credde, tente e tente nötte n’ho seròu öggiu pe-e cose teribbile che chì sücede.” Cumunque u sciû Otis e so mugê âsegüòn câdaménte a-a brava donna che liatri puiia di fantaximi nu ghe n’àivan, e cuscì, doppu avei invucòu a benixun da Pruvidença insci-i sö növi patrun e patruña, e avei arangiòu ‘n oumentu de salaiu, a vegia guernante a s’inandiò trapelante versu a sö stançia.