e pöa anchora e' non se moveivam fin a tanto che o ge dè licencia e la soa benissiom. E secondo che disse pöa frai Masseno e frai Jacomo da Massa, che andando san Francescho inter lor e tochandolli con la capa, e' non se moveivam. Lo prichâ de san Francescho fo questo: " Fraelli e sorelle oxelli, voi se[sic] monto integnui a Dee vostro creatô, e senper in ogni lögo 'o lo devei loâ, inperochè o v'a daito la libertae de vorâ in ogni lögo; e anchora o v'a daito um vestimento druplichao[sic] e triplichao; e apresso che o reservà la vostra semenssa in l'archa de Noè, asochè la vostra semenssa non vegnisse men in lo mondo; e anchora 'o ge sei obrigai per lo ellimento de le aire che o v'a deputao. E otra questo, voi non semenë [e non mietete], e Dee ve passe e dave le xumaire e le fontane per vosto[sic] beive, e dave li monti e le valle per vostro passamento, e li erbori ati per fâ li vostri nij. E consoseacossachè voi non savei firâ ni cuxî, e Dee ve veste, voi e vostri figij. Unde 'o poi cognosse che lo Segnô ve ama, chi ve dà tanti benefficij, e persò, fraelli e sorelle mee, goardëve de lo peccao de la ingratitudem, ma studiai senper de loâ Dee". E digando san Francescho queste parolle, tuti quanti quelli oxelli incomenssàm a arvî li bechi e a destende le are e reverentementi inchinavam le teste fin in terra, e con ati e con canti e' demostravam che le parolle de lo paire santo ge davam grande dilleto. E san Francescho inseme con lor si se alegrava, e si se maravegava de tanta murtitudem de oxelli e de la lor bellissima varietae e de la familiaritae che aveivam con ello; per la qua cossa ello con lor devotamenti loava lo Creatô. E principamenti* conpia la prichaciom o ge fè lo segno de la santa croxe e dege licencia de partisse. Alaora tuti quelli oxelli inseme voràm in aire con maravegozi canti, e pöa secondo la croxe che g'avea faito messê san Francescho e' se missem in quatro patre[sic]; e una parte vorà inver oriente e l'atra inver ocidente, e la terssa inver mezodì, e la quarta inver aquillone, e piaschuna schera andava cantando maravegozamenti; in questo signiffichando como san Francescho conffaronê de la Croxe de Xe., chi era staito lor pricao e sorva lor a faito lo segno de la santa Croxe, secondo che se partivam cantando in quatro parte de lo mondo; cossì lo prichâ de la Croxe renomâ* per san Francescho (chi) se devea portâ per ello e per li söi frai per tuto lo mondo; li quai frai, a modo de oxelli, non poceando nissuna cossa propia in questo mondo, e' stavam a la solla providencia de Dee.

A lozo e a gloria de messê Ihu. Xe.


17.

Un grassom monto puro e innocente vivando a l'Ordem de san Francescho*; e' stava a l'Ordem in um lögo picenin de li quai frai per necessitae de dormî si dormivam a capoleto. Or o cheite che san Francescho vegne a lo dito lögo; e la seira, dita Coniheta, o se misse a dormî per poisse levâ la nöte per orâ, quando li atri frai dormissem, como e' l'era uzao de fâ. E lo dito grassom se misse in cör de spiâ solicitamenti le ore* de san Francescho, per poi cognosse la soa santitae e speciamenti per savei quello che o fava la nöte quando o se levava. E asochè lo söno non lo ligasse, questo fantin se penssà de metese a dormî apè de san Francescho e ligà sa[sic] soa corda con quella de san Francescho, per sentillo quando o se levasse e de questo san Francescho non sentì niente. Ma la nöte sum lo promê söno, quando tuti li frai dormivam, san Francescho se levà e trovà la soa corda ligâ con quella de quello grassom e desligalla piannamenti, che lo grassom non sentì, e zesene soreto a la celva, e intrà in una cella, e lì o se ge misse in oraciom.

E de lì a una pessa lo grassom se dessà, e trovando la corda [d]essligâ e san Francescho esse levao o se levà suza e lo ze sercando da lê a lê*; e trovando la parta[sic] averta unde se anda[va] a la celva, e vegiando rente a lo lögo unde san Francescho orava, e' l'incomenssà a odî um gram parllâ; e acostandosse per intende quello che o dixea, e' vi una laxe[sic] maravegoza la qua atorniava san Francescho, e in quella luxe ge era messê Ihu. Xe. e nostra Dona e san Zoane Batesto e lo Evangelesto e grande murtitudem de Angeri, li quai parllavam con san Francescho. E lo grassom vegando questo, o cheite in terra como morto. E pöa conpio lo misterio de quella santa operaciom* e tornando san Rancescho[sic] a lo lögo de li frai, o trovà lo grassom acoregao per la via como morto, e per conpassiom o se lo levà in brasso e retornallo a lo so leto com[sic] fa lo bon pastô a la pegora.

E sape da ello la vixiom che l'avea visto, e ge comandà che o non lo dixesse a nissum, demente che o fosse vivo. E cressando lo grassom in grande gracia de Dee e de san Francescho, o fo um gram varentomo in l'Ordem, e depoî la morte de san Francescho, o lo revellà a li frai.

A lozo e a gloria de messê Ihu. Xe. Amen.


18.

Lo fidelle servo de Xe. messê san Francescho tegne una vota um Capitoro generâ a Santa Maria de li Angeri, a lo qua Capitoro ge fo Vo frai; e li ge vegne san Domenego, cavo e fondamento de li frai Prichoi, lo qua vegniva de Bergogna per andâ a Roma, e odando la congregaciom de lo Capitoro che fava san Francescho in lo piam de Santa Maria de li Angeri, si lo ze a vei con sete frai de lo so Ordem. Anchora a quello capitoro ge fo um Cardenâ devoto de san Francescho, a lo qua san Francescho ge avea proffetezao che o devea esse Papa, e cossì fo, lo qua Cardenâ era vegnuo studiozamenti da Peroza, unde era la corte; e ogni di vegniva a san Fracescho e a li söi frai, e alchuna vota o ge cantava la messa, e alchuna vota o sarmonava a li frai in Capitoro; e pigiavasse grande dilleto e devociom, quando o vegniva a vexitâ quello santissimo Capitoro, vegandolli seze in quello piam de Santa Maria, tuti quelli frai in schera chì a LX, chì a LII-, chì a C e chì a CC e in tal lögo generâ CCC inseme, ocupai soramenti in raxonâ de Dee, in oraciom, in lagreme e in exercicio de caritae, e si stavam con tanto silencio e con tanto ordem, in modo che o non se ge sentiva um remô, e maravegandosse de tanta multitudem cossì bem ordenâ, con lagreme e devociom [diceva:] "Per serto questo è lo cavo* de lo exercio de li cavarê de Dee!" Che o non s'odiva pu um parllâ in tanta murtitudem de giente, ma o raxonava una schera de frai o in oraciom, o dixeivam lo officio, o pianzeivam le lor peccae, o raxonavam de la sarvaciom de le lor anime. E g'era frai de diversse Provincie; e perssò quello se ihamava Capitoro gienerâ. Li lor leti eram in piana terra e li lor oregê era de pria o de legni. Per