Ezerçiççi 2 Giaimo 1924/Quellu che u Segnu u véù, u deve süccede a tütti i moddi
| ←U lû e a grüa | Ezerçiççi de tradüçiun de Quellu che u Segnu u véù, u deve süccede a tütti i moddi |
Maria roba de legnu→ |
Int’a cabanna de ün paisàn l’ea natu ün figgéù. Sò puaè u l’é andaètu in scia porta a cuntemplâ e stelle. Mentre che u l’ea là, passa u rè de Spagna e u gh’ha dumandôu per côse u stüdiâva u çê cun tanta attensiùn. « Stüdiu e stelle — u ghe risponde u paisàn — perchè m’é natu un figgéù e çercu de saveì côse[1] u duvià vegnì ün giurnu int’u mundu ». U rè u gh'ha ditu riendu: « Ebèn, côse dixan e stelle che u diventià? » « Dixan — u l’ha rispostu u paisàn — che u duvià vegnî rè de Spagna ».
Sentindu cuscì u rè u s’é arraggiôu, ma u l’ha faètu finta de ninte e u l’ha ditu a-u paisàn: « Dámme a mi u to figgéù perchè o-u fasse allevâ e istruî cumme se cunvegne a ün che u l’ha da ëse rè de Spagna ». Quellu poviôu puaè u l’é restôu ün pó mâ all’idea de separâse da-u só figgéù, ma poi, pensando che u l’aivèiva faètu u só bèn, u l’ha rispostu a-u rè: « Mi ve o-u cunsegnu int’e vostre màn, ma ricurdaève, Maestaè, che quellu che u Segnô u véù, u deve succede a tütti i moddi ». U rè u l’é partìu purtanduse via u figgéù; ma quandu u l’é staètu luntàn, u l’ha daètu a ün servitû díndughe: « Pórtilu int’ün boscu e ammassilu ».
U servitû u ha purtôu int’u boscu, ma u nu s’é sentìu u curaggiu de ammassâlu e, veddendu ün cespugliu tüttu fiurìu u ghe l’ha missu in mezu pensandu: « mi nu me sentu de fâ du mâ a questa povia cretüa innocente; ma me tucca obedî u rè: quarche bestia a capitià chi e a me faià questu brüttu servixu ». Cuscì u l’ha faètu, poi u l’é andaètu, cun u chéù streitu, davanti a-u rè e u gh’ha assegüôu che u l’aveiva obediu in tüttu. U rè u l’é restôu suddisfaètu e nu l’ha çercôu âtru. U boscu dunde u l’ea restôu u figgéù, u l’appartegnîva a ün scignuru che u gh’andâva tütti i giurni a caccia. Anche quellu giurnu lì u gh’é andaètu, ma passando davanti a-u cespugliu fiurìu, u l’ha sentìu cianze. U s'é affermôu, [2] ma u nu veddeiva ninte: u càn invece u l’é andaètu dritu suttu i fiuri e u s'é missu a baiâ forte, cumme pe ciammâ só paddrùn. Questu chì u l’é vegnüu, u l’ha vistu u figgéù, u se l’é piggiôu in brassu e u l’ha purtôu a só muggè che a l’ha riçevüu tütta cuntenta, poi a gh’ha dumandôu dunde
u l’aveiva truvôu e só maiu u gh’ha cuntôu tüttu, finindu cuscì: cumme se u fuise u nostru: lé u ne vurià bèn e u ne cunsulià (cumme se u fuise u nostru: lê u ne vruià ben e u ne cunsulià) quandu saiemu vegi ». Ditu é staètu.
Quarche giurnu doppu l’han purtôu a battezâ e gh’han missu u numme Florindu perchè u l’ea staètu truvôu in mezu a-i fiuri.
Florindu u cresceiva a vista d’éùggiu bellu, grande e forte, e u s’affesiunâva sempre ciü a quelli che u creddeiva fuisan só pappà e só mammà. Ma ün giurnu aa schéùa u l’ha rattelôu cun ün cumpagnu cattivu che pe offendilu u gh’ha ditu: « Taxi, bastardu. Ti te creddi d’êse in casa tó, cun i tó parenti e invece ti nu haè nè casa n teitu: ti nu haè mancu de numme: te ciàmman Florindu perchè t’han truvôu in mezu a-i fiuri ». Nisciün se péù immaginâ cumme u l’é restôu mâ quellu poviôu figgéù: u se n’é turnôu a casa muccu e avvilìu e u nu l’ha vusciüu mancu mangiâ.
Han çercôu tütti i mezzi per cunsulâlu, ma lé u rispundeiva che u nu l’avièiva pusciüu êse cuntentu in nisciün postu finchè u nu l’avesse truvôu só pappà e só mammà.
Vistu che ormai nu l’ea ciü puscibile fâghe cangiâ idea, gh’han daètu ün cavallu, ünn-a sciabbra,[3] di dinaè e l’han lasciôu andâ segundu a só vuentaè. Florindu u fâva truttâ sempre u só cavallu e u camminâva cumme u ventu. Camminn-a e camminn-a u l’é arrivôu in Spagna. Tütti i dinaè che ghe aveivan daètu pe-u viaggiu u l’aveiva speizi, parte pe mangiâ lé, parte per dâne a-i povei che u incuntrâva e u nu l’aveiva mancu ciü ün cittu. Ma u nu s’é persu de curaggiu, e u l’é andaètu sübitu a méttise a servisiu du rè.
U l’é staètu sübitu aççettôu e, cumme u l’ea bellu, forte e curaggiusu, u l’é diventôu prestu u preferìu du rè che u ghe dava cuscì tanta [4] cunfidensa, da fâlu mangiâ aa só toa. U rè u l’aveiva ünn-a figgia che a se ciammava Stella.
Stella a l’ha piggiôu affesiùn a Florindu e anche Florindu u l’ha finìu per vuèi bèn aa Prinçipessa.
Ma u rè de Spagna u l’aveiva anche ün fraè che u l’ea rè du Purtugallu: questu chì ünn-a votta dovendu[sic] dâ ünn-a festa int’a só curte u l’ha scritu a só fraè pregandulu de mandâghe per quarche tempu Stella.
A prinçipessa a nu vueiva andâ luntàn da Florindu, ma aa fin a l’ha duvüu obedî e a l'é partìa. Florindu, restôu sulu, u s’é sentìu turna piggiâ da ünn-a gran malincunia e daa cuaè[5] de andâ a çercâ só pappà e só mammà.
U rè, veddendulu sempre triste u gh’ha dumandôu côse u l’aveiva e lé u gh’ha cuntôu a só storia. Allua u rè u l’ha capìu che u se truvâva davanti u figgéù de quellu paisàn che u stüdiâva e stelle e u gh’ha ditu: « va püre a çercâ tó pappà e tó mammà, ma primma famme ün servixu: porta ünn-a lettera a-u rè de Purtugallu maè fraè, ma ammia de cunsegnâla, propriu int’e só man ».
Florindu u l'ha prumissu de obedilu e u l’é partìu tüttu cuntentu pensandu che armenu u l’avièiva pusciüu salütâ a prinùçipessa. Int’a lettera gh'ea scritu queste parolle: « Cau fraè, famme u piaxèi de arrestâ quellu che u te porta questa lettera e cun ün pretestu qualunque fallu ammassâ »[6]
Appenn-a intrôu int’u palasiu du rè du Purtugallu, Florindu u l’ha incuntrôu Stella che a gh’ha dumandôu côse u l’ea andaètu a fâ lì; lé u gh’ha ditu che u duveiva cunsegnâ a-u rè ünn-a lettera che u ghe mandâva u rè de Spagna.
Stella, induvinandu che ghe fuise drentu quarcosa de mâ, a gh’ha dumandôu a lettera e, perchè Florindu u nu vuèiva daghela, a ghe l'ha streppâ d’in màn e a l’ha letta. Figüraève cumme a l'è restâ sentindu che só pappà u pensâva de fâ ammassâ u só amigu!
Sensa fâsene accorze da lé che u nu suspettâva de ninte, a gh’ha scangiôu a lettera cun ünn’-âtra che a diva cuscì:
« Cau fraè, zà che ti è in festa, fàmme u piaxèi de dâ maè figgia per spuza a quellu che u te purtià questa lettera ».
L’indumàn Florindu u l’ha cunsegnôu a lettera a-u rè che doppu aveila letta, u l’ha faètu ciammâ a prinçipessa e u gh’ha ditu: « Eccute chi ün spuzu che u te manda tó pappà: ti e cuntenta? ». « Quellu che u fà maè pappà u l’é sempre ben faètu » a l’ha rispostu Stella.
u rè du Purtugallu u l’ha spuzôu i duì zuveni ch’ean cuntenti e feliçi. Ma u rè de Spagna quandu u l’ha sapüu du matrimoniu de só figgia cun Florindu u l’é muntôu in sce tütte e fürie cuntru só fraè. Ma questu chì u gh’ha faètu vedde a lettera che u l’aveiva riçevüu e u rè de Spagna u l’ha finìu per quetâse. Allua u gh’ha cuntôu cumme u l’aveiva incuntrôu quellu paisàn che u lezeìva int’e stelle u destìn de só figgiu e che u gh’aveiva ditu: « Quellu che u Segnû u véù, u deve succede a tütti i moddi ». U gh'ha ditu u rè de Purtugallu: « Piggite in pasiensa quellu che l’é successu: aa vuentaè du Segnû semmu suttuposti tütti ».
E u rè u l’ha aççettôu Florindu per só zenneu e quandu u s’é sentìu vixìn a muî, u l’ha faètu erede du só regnu.
- ↑ « Cerco di sapere che cosa ». Osserva che mentre il dialetto usa sempre la forma plurale côse, l’italiano usa il sigolare. Così: nu so côse fâ, «non so che cosa fare»; côse lì véù?, «che cosa vuoi?».
- ↑ « Si fermò ». In italiano « affermare » significa invece «dir di sì, asserire ».
- ↑ «Una sciabola» o anche semplicemente un'arma da taglio assai lunga.
- ↑ Cuscì tanta cunfidensa, «tanta confidenza». In italiano sarebbe errato dire « così tanto da....»; si dice invece: «tanto da...», oppure «così che...». Qui tradurrai: «il ré gli dava tanta confidenza, da ammetterlo alla sua tavola ».
- ↑ « Dalla voglia, dall'ardente desiderio ».
- ↑ « Ammazzare, uccidere ». ln italiano « ammassare » significa invece « accumulare, far massa » (detto specialmente di merci o denari).